باستان شناسی مهم ترین وسیله شناخت گذشته ، از هزاره های دور تا امروز ، به عنوان یکی از ساختارهای بنیادین هویت فرهنگی بشمار می آید. این شناخت، درک جامعه امروز را ممکن ساخته به طراحی آینده ای درست می انجامد. از این دیدگاه باستان شناسی جایگاه علمی ـ نظری و کاربردی ممتازی دارد. باستان شناســـــی با رهیافتی علمی و میان رشته ای بر پایه آثار مدفون در دل خاک و آب و چه آثار مشهود ـ به بازسازی رفتار فرهنگی از دوران پیش از تاریخ تا به امروز می پردازد. در این راستا یک اثر و یا یک پدیده و موضوع نه به تنهایی ولی در ارتباط با آثار و پدیده های دیگر معنی پیدا می کند و در قالب یک مجـموعه برای بازسازی پدیده های ناشی از رفتار فرهنگی بار مطالعاتی به خود می گیرد. بازسازی فرهنگ مادی به درک فن آوری و سیر تحول آن در زمینه های متعدد و مختلف زندگی انسان مثل کشاورزی، صنعت، آبیاری و آبرسانی، شکار، دامپروری، تغذیه، ارتباطات، مهاجرت، حمل و نقل، تجارت، معماری و عمران و موارد بسیار دیگر منجر می شود و در نهایت به بازسازی روند اقتصادی ، سیاسی، اجتماعی، مذهبی، فرهنگی و غیره می انجامد.
بدین ترتیب گستره حوزه پژوهش های باستان شناختی، این رشته پویا ، درواقع به همان گستردگی ابعاد مادی و معنوی زندگی انسانی است، در تمام جهان و از آغاز زندگی او تا به امروز. باستان شناسی به عنوان دانشی نوین، از یک قرن و نیم پیش تحولی بس چشمگیر داشته و همگام با پیشرفت سریع علوم دیگر بخصوص علوم پایه و علوم تجربی و طبیعی هر روز به چشم اندازهای جدید دست می یابد. وسعت سرزمین ایران، قدمت فرهنگی و تمدنی چند هزار ساله آن و در نتیجه تعدد و تنوع فرهنگ ها و محوطه هاو آثار فرهنگی این سرزمین ایجاب می کند که باستان شناسی ایران از توان بالقوه بسیار بالایی برخوردار باشد
